صدای خوب را خیلی ها دارند؛ لکــن همه مــدّاح نمی شوند

بار دیگر خداوند توفیق داده و در آستانه روز عرفه قرار گرفته ایم. می گویند امام حسین علیه السلام در بعدازظهر روز عرفه همراه با فرزندان و یاران خود در صحرای عرفات وقوف کرد. وی در آنجا بزرگترین همایش خودسازی و شناخت را در قالب ژرف‌ترین کلمات به ظهور رسانید. سخنانی که از اعماق وجودش نشأت می‌گرفت.

به همین بهانه و نزدیک شدن به ایام محرّم، ، و در حاشیه چهارمین همایش سالانه مدّاحان بسیجی استان خوزستان، خبرنگار اهواز نوین فرصت را مغتنم شمرده و پرسش و پاسخی درخصوص ستایشگری اهل بیت علیهم السلام، با تنی چند از پیشکوستان این عرصه در خوزستان، داشته که خواندن نظرات آنها خالی از لطف نیست. امید که علاقمندان به مداحی بهره لازم را ببرند:

  *: مهمترین رسالت نوکری اهل بیت علیه السلام چیست؟

 حاج ابراهیم سنایی: به عقیده بنده مهمترین رسالت نوکری اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام ابلاغ پیام آن ذوات مقدسه به خلق خداست. مداح باید طبق فرامین رهبر معظم انقلاب عبرتهای عاشورایی را در جامعه احیا نماید و تنها به گریستن و گریاندن اکتفانکند. ذاکر اهل بیت باید در رفتار و حرکات و سکناتش برای مردم جامعه یک الگوی مناسب باشد و به عبارت بهتر با رفتارش مبلغ سیره خاندان رسالت باشد و تنها به تبلیغ زبانی اکتفا نکند.

حاج رضا نبوی : رساندن پیغام عاشورا تا قیام مهدی آل محمّد صلی الله علیه و آله و سلم.

حاج احمد سمیع: مهمترین رسالت این است که پیوند بین اهل بیت علیهم السلام و جامعه را باید حفظ کنند. باید نهایت کار و رسالتشان این باشد که اهل بیت علیهم السلام را باید به جامعه نشان دهند.

حاج سیّدرضا توفیق: مهمترین رسالت یک مدّاح در نوکری اهل بیت علیهم السلام، ترویج فرهنگ امام حسین علیه السلام به جامعه وحراست و حفاظت از این فرهنگ و ایجاد ارتباط بین مردم و مرام امام حسین علیه السلام هست.

حاج محمّدحسین آل مبارک: خلوص نیّت، انجام وظیفه و…

  * : مهمترین آفات نوکری اهل بیت علیه السلام را چه می دانید؟

حاج ابراهیم سنایی: فکر می کنم مهمترین آفت نوکری خاندان رسالت این است که مداح به جایگاهی در میان مردم جامعه دارد مغرور شود و امر بر او مشتبه گردد. ما باید درک کنیم که مردم بخاطر اینکه به ذوات مقدسه منسوبیم احترام می کنند. و به قول شاعر :

  پای سگ بوسید مجنون، خلق گفتندش چرا؟        گفت این سگ گاه گاهی کوی لیلی میرود

  اهل بیت علیه السلام افتاده بودند و لذا نوکر آنها نیز باید افتاده باشد، مبادا خدایی نکرده فریب تشویق و احسنت مردم را بخوریم. مبادا فریب صدای خوشی را بخوریم که خدا عنایت فرموده که ابزاری باشد برای نوکری خاندان رسالت و حواسمان باشد که تکبر ما را از اربابمان جدا می کند.

حاج رضا نبوی : غافل شدن از اصل رسالت مداحی و پرداختن به ظواهر دنیایی.

حاج احمد سمیع: دروغ بستن به اهل بیت علیهم السلام و تحریف هایی که شأن اهل بیت علیهم السلام را پائین می آورد.

حاج سیّدرضا توفیق: بُخــل، حسـادت و غـرور… این سه مطلب خیلی آفات مهمّی هستند که بعضی از مداحان هم متاسفانه گرفتارش هستند.

حاج محمّدحسین آل مبارک: خودبینی و فریب شیطان را خوردن.

 * : توصیه شما به مداحان برای ورود به محرم چیست؟

حاج ابراهیم سنایی: توصیه می کنم مداحان عزیز قبل از ورود به ماه عزای سالار شهیدان از همیشه بیشتر به مطالعه بپردازند و بدانندهمان اندازه که یک مداح از بانی مجلس و مستمع توقعاتی دارد ، عکس آن نیز صادق است یعنی بانی و مستمع هم از ذاکر اهل بیت توقعاتی دارد که باید برآورده شود.باید برای مستمع نیز ارزش قائل بود و مطلب خوب و ارزشمند برای او تدارک دید. ضمن اینکه یادمان باشد که همین توقع را اربابمان از ما دارد که مستمعین مجلسش را پاس بداریم و آنها را دست کم نگیریم.

  مورد دیگری که لازم است اشاره کنم این است که به این نکته عنایت داشته باشیم که اهل بیت علیهم السلام وقتی به محرم نزدیک می شدند اندوه بزرگی دلشان را و تمام وجودشان را فرا می گرفت و هرچه نزدیکتر می شدند اندوهشان بیشتر می شد حال این سوال مطرح است که آیا ما نیز همینطوریم یا اینکه با رسیدن محرم برای اینکه بازارمان گرمتر می شود و درآمدمان بیشتر خوشحال می شویم؟ باید مواظب باشیم اخلاصمان را تقویت کنیم که مبادا روزهایی که روز غم حضرت زهراست روز شادی ما باشد.

حاج رضا نبوی : پرداختن به باطن پیغام عاشورا و انتخاب اشعار قوی و حزین و آهنگین.

حاج احمد سمیع: مدّاحان مطالعاتشان را زیاد کنند. از اشعار زیبایی که گفته شده استفاده کنند. اگر مداحان به توصیه های مقام معظم رهبری بیشتر توجه کنند، سعی کنند سخنرانی هایشان را بخوانند و توصیه های ایشان را به نحو أحسن اجرا کنند همین مطالب را کفاف می دهد.

حاج سیّدرضا توفیق: توصیه ام به مداحان این است که به مردم راست بگویند، دروغ نگویند. مطالب را از منابع اصلیش بگویند. همین طور سر به هوا حرف نزنند. با مطالعه حرف بزنند. با علم حرف بزنند. مطالعه بکنند و همین مقتل را درست بخوانند. امام حسین علیه السلام را به مردم درست بشناسانند. از خودشان حرف نزنند. چیزی که با ما درست رسیده همان را درست به مردم برسانند. زیبا حرف بزنند. امّا نه صِرف اینکه حتما مردم را به گریه بندازند هر چیزی بگویند. چیزی که واقعیت دارد به مردم بگویند.

حاج محمّدحسین آل مبارک: آماده شدن برای مراسم های عزاداری و تنظیم اشعاری که در خور اهل بیت و ولایی و زهرایی باشنذ، شعرایی نگویند و نخوانند که عیاذبالله هرزه گویی داشته باشد. و شعر هایی باشند که امام زمان بپسندند.

  * : الان مبحث وضعیت شعر آئینی مطرح است که شرایط فعلیش آیا مطلوب است یا خیر؟

حاج ابراهیم سنایی: وضیت شعر آئینی بد نیست اما نباید به همین که هست قانع باشیم.

حاج رضا نبوی : بطور نسبی بله رضایت بخش است لکن باید مداح زحمت پیدا کردن اشعار را به خود بدهد و سلیقه به خرج دهد.

حاج احمد سمیع: شعر آئینی را اگر ما بخواهیم بررسی کنیم ، از قدیم الایام اینقدر شعر آئینی گفته شده که حدّ و حساب ندارد. منتها ما توی انتخاب کوتاهی می کنیم. وگرنه اشعار آئینی خیلی زیاد است . الحمدلله اشعار آئینی خیلی توی کشور پیشرفت داشته. اما باید رجوع کرد و مطالعه کرد و منابع خوب را پیدا کرد. کسی درب خانه ما چیزی نمی آورد. باید زحمت بکشیم.

حاج سیّدرضا توفیق: الان وضعیت شعر آئینی خیلی خوب است. ولی متاسفانه کسی زیر بال مداحان جوان را نمی گیرد . حتی خودم هم نزدیک یک ماه است که نزدیک ۲۵ نوحه و مرثیه نوشته ام. آقای عبدالرضاحیاتی هم همین کار را انجام داده. من خدا شاهد است با گریه این نوحه ها را نوشته ام. با مطالعه درست اینها را نوشته ام. مقتل آنقدر خوانده ام که حد ندارد. مطالب بزرگان را درنظر گرفته ام. مثلا مطالب مرحوم معلمی را، و آقای تجلی را گوش داده ام. و شعر شعرای دیگر استفاده کرده ام . همان شعرایی که بنده را به مقتل خوانی سفارش کرده اند. الان شعر آماده دارم کسی نیست چاپشان کند . دوتا کتاب دارم « لبیک یا حسین» دوجلد هستند نمی دانم چه کارشان کنم؟ مشکل ما این است . ولی الان بحث شعر ائینی انصافاً خدا را شکر أخیراً خیلی خوب شده. فقط می گویم کسی نیست اینها را چاپ کند. اینها اگر چاپ شوند و به دست مخاطبان اصلی برسند خیلی خوب است. من خودم شخصاً رفته ام ارشاد جواب سربالا داده اند، رفته ام سازمان تبلیغات جواب سربالا داده اند. همه درها به رویم بسته اند. برای چاپ هر کتاب هم نزدیک هفت هشت تومان هم پول لازم است. خب من این هزینه را از کجا بیاورم. می روم می نشینم توی کافی نت و از هزینه خودم آنها را پرینت می گیرم تا به دست مداحان دیگر و حتی به سراسر کشور برسانم. پسس باید زیر بال شاعران را گرفت.

حاج محمّدحسین آل مبارک: وضعیت شعر آئینی بسیار مطلوب و شعرایی داریم که مشغول سرودن هستند ، مداح باید تشخیص بدهد که خوب است یا خیر!

 * : مدّاحی توفیقی است یا یک کار فنّی است؟

حاج ابراهیم سنایی: به عقیده بنده مداحی توفیقی است ، عشق است اگر چه امروزه به شغل و حرفه مبدل گردیده و این در اثر کمبود اخلاص است. اخلاص که بالا برود و نوکر اربابش را بشناسد دیگر خدمت به ارباب را شغل خود نمی داند. به اعتقاد بنده عجیب نیست اگر روضه خوان اهل بیت علیهم السلام اراده کند مرده را زنده نماید و مرده زنده شود. اما تاثیر نفس ها بخاطر اینکه مداحی شغل یا حرفه شده از بین رفته است.

حاج رضا نبوی : صدای خوب را خیلی ها دارند لکن همه مداح نمی شوند. لذا مداحان انتخابی ملکوتی هستند.

حاج احمد سمیع: بیشتر می شود گفت مداحی توفیق است. کار فنّی در حاشیه هایش هست و زیبایی کار را نشان می دهد. یعنی کسی توفیق پیدا می کند می رود سراغ کار مداحی، بعد دیگر تلاش و پشتکار خودش هست که با استفاده از فنون مداحی کارش را رونق می دهد و زیبا می کند.

حاج سیّدرضا توفیق: مداحی توفیق الهی است. تا به ما إذن داده نشود و اجازه اهل بیت علیهم السلام نباشد ، تا ما را به این وادی راه ندهند ما هیچ کاری نمی توانیم انجام دهیم. یعنی تا ابی عبدالله علیه السلام و اهل بیت دستمان را نگیرند ، تا ما را رهنمون نکنند به هیچ جایی نمی توانیم برسیم. یعنی مداح به اذن آنهاست که می تواند کار کند.

حاج محمّدحسین آل مبارک: مداحی توفیقی است که مداح باید از طرف اهل بیت و امام حسین علیه السلام مورد قبول واقع شود. چون افرادی بودند تا نیمه کار آمدند و چون مورد پسند آقا نبودند از این فیض بیرون شدند.

  *: در مداحی زمان حال چه چیزی وجود دارد که در مداحی زمان گذشته نیست؟ و در گذشته چه بوده که الان نیست؟        

حاج ابراهیم سنایی: به اعتقاد بنده اخلاصی که در گذشته بوده امروزه کم رنگ شده . این هم به خاطر این است که تجملاتی که امروزه هست در گذشته نبود . در گذشته مداحانی داشتیم که وقتی می گفتند : السلام علیک یا اباعبدالله؛ تا جواب سلام اربابشان را نمی شنیدند ادامه نمی دادند . بی تعارف باید بگویم متأسفانه امروزه مداحی شغل بعضی ها شده و به عبارتی خیلی ها مداح بازاری شده اند و اربابشان وسیله ی کاسبی و امرار معاش آنها شده است. در گذشته با مداحی معامله نمی کردند. روضه فروشی نمی کردند. اما امروزه بعضی ها طی می کنند و باید فیش واریزی قبل از مجلس برایشان از طریق نمابر ارسال شود. وگرنه به مجلس نمی روند. اما در گذشته  حتی هدیه را نمی شمردند و هدیه چند مجلس را با هم مخلوط می کردند که مشخص نشود کدام بانی چقدر داده است؟!

البته بانیان مجالس امروز هم بی تقصیر نیستند که زیر بار چنین افرادی می روند. مداح باید بداند که ذوات مقدّسه هرگز زیر دین کسی نمی مانند، بلکه تمام عالم زیر دین آنهاست و آنها واسطه فیض اند. خدا صذقه سر آنها به ما روزی می دهد و ما حتی نفس کشیدنمان را هم به آنها مدیونیم . وقتی فهمیدیم ارباب و مولایمان مدیون ما نمی شود دیگر طی نمی کنیم و روضه نمی فروشیم. غجیب اینجاست آنهایی که طی می کنند و برای کارشان نرخ مشخص قائلند اگر جایی کمتر از نرخشان بدهند داد می زنند. اما اگر جایی بیشتر بدهند برنمی گردانند!!!

حاج رضا نبوی : در مداحی قدیم نقاط قوتی بوده و نقاط ضعفی هم بوده و در حال حاضر هم این دو موضوع موجود است ولی به طور کلی مداحی در حال پیشرفت است و باید نقاط قوتی که در قدیم بوده در مداحی جدید بکار گرفته شود تا سبک های قدیمی با آن اصالت سنتی به نسل های بعد منتقل شود.

حاج احمد سمیع: در مداحی الان مبارزه با استکبار خیلی رونق پیدا کرده، و تنوع در کار مداحی خیلی زیاد شده، در صورتی که در گذشته چنین چیزی کمتر بوده. الان با توجه به سیستم های تبلیغاتی و رسانه هایی که پیشرفت کرده با پیشرفت رسانه ها تنوع در مداحی هم زیاد شده. لذا با همین تنوع ممکن است تحریف ها هم زیادتر شود و آفات مداحی هم زیادتر میی شود و باید خیلی مواظب باشیم این آفات باعث نشود ما از مسیر اصلی منحرف نشویم.

حاج سیّدرضا توفیق: در گذشته مداحی ها خیلی سخت بوده. اکثر مداحی ها و اکثر سخنرانی ها مخفیانه انجام می شد . ولی الان الحمدلله و به لطف الهی و به برکت انقلاب و با توصیه هایی که خود حضرت امام رحمهالله داشتندو توصیه هایی که مقام معظم رهبری داشته اند باب مداحی خیلی باز شده، الان وضع مداحی خیلی بهتر شده، منبر ها راحت اجرا می شوند، الان مطالعات بهتر انجام می شوند. ولی قبلا خیلی اجرای منبرها و مداحی ها مشکل بوده، بخاطر جوّ خفقانی که در زمان طاغوت بوده همه چیز مخفیانه انجام می شد، ولی الان بستر خیلی برای این کار آماده است.

حاج محمّدحسین آل مبارک: سابق همه شعری خوانده می شد ولی الان فیلسوف زمان آیت الله شهید مطهری کتابهای متعددی تالیف کرد از جمله در رابطه با برنامه  های اباعبدالله و نشانه های کار را به مداحان نشان داده و اکنون شعر ها تفکیک شده است.   

  پایگاه خبری تحلیلی اهواز نوین – زهرا اعتصامی